Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) là thuật ngữ chung chỉ các loại thuốc trừ dịch hại trên cây trồng bao gồm thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, thuốc diệt cỏ và các loại thuốc trừ các dịch hại khác. Ưu điểm của thuốc BVTV là dễ sử dụng, áp dụng trên diện tích lớn trong thời gian ngắn, tiêu diệt nhanh côn trùng, sâu hại; áp dụng một biện pháp có thể kiểm soát nhiều sâu hại, bệnh hại khác nhau… Tuy nhiên, tồn dư dư lượng thuốc BVTV trong sản phẩm có thể ảnh hưởng đến người tiêu dùng; sử dụng thuốc BVTV liên tục thường dẫn đến kháng thuốc; thuốc trừ sâu có thể tiêu diệt thiên địch (những tác nhân có lợi) và gây ra sự tái bộc phát (phục hồi) của một số loại sâu hại nhất định.

Thuốc bảo vệ thực vật có nhiều cách phân loại, phân loại theo đối tượng phòng trừ và phân loại theo nguồn gốc hóa học. Phân loại theo đối tượng phòng trừ gồm: Thuốc trừ sâu, bệnh; thuốc trừ cỏ; thuốc trừ chuột, nhện, ốc; thuốc điều tiết sinh trưởng cây trồng. Phân loại theo nguồn gốc hóa học chia thành các nhóm: Thuốc trừ sâu bao gồm các nhóm thuốc như thảo mộc, Clo hữu cơ, Lân hữu cơ, Cúc tổng hợp, các hợp chất Pheromone, các chất điều hòa sinh trưởng côn trùng, thuốc vi sinh; nhóm thuốc trừ bệnh gồm nhóm thuốc vô cơ, hữu cơ, sinh học và Dicarboximit; nhóm thuốc trừ cỏ bao gồm nhóm thuốc hữu cơ và vô cơ; nhóm thuốc trừ chuột bao gồm nhóm thuốc thảo mộc, vô cơ và vi sinh; nhóm chất điều tiết sinh trưởng cây trồng và nhóm thuốc trừ tuyến trùng

Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh thông tin, do tính độc đa dạng của thuốc BVTV nên loại hàng hóa này trên thế giới được xem là sản phẩm kinh doanh có điều kiện và được Nhà nước quản lý hoạt động khảo nghiệm, đăng ký, sản xuất, kinh doanh, sử dụng, lưu trữ, vận chuyển, quảng cáo và tiêu hủy. Tuy có quy định nhưng việc sử dụng thuốc BVTV vẫn chưa thoát khỏi tình trạng một số nông dân chưa ý thức trong việc sử dụng thuốc đúng cách, một loại thuốc có độc tính cao có thể gây ảnh hưởng đến người, môi trường… Vì vậy, việc sử dụng thuốc BVTV cần tuân thủ nghiêm kỹ thuật, nguyên tắc “4 đúng” là: Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc và đúng cách.

Theo đó, đúng thuốc là trước khi chọn mua thuốc, nông dân cần biết loại sâu, bệnh, cỏ dại gây hại cần phòng trừ; không nên sử dụng cùng một loại thuốc trong suốt vụ hoặc từ năm này qua năm khác; nên ưu tiên mua loại thuốc ít độc nhất, có thời gian cách ly ngắn nhất và có tác động chọn lọc (có hiệu lực trừ sâu bệnh cao nhưng tương đối ít độc với sinh vật có ích). Đúng liều lượng là dùng thuốc đúng với liều lượng theo hướng dẫn, khuyến cáo của nhà sản xuất ghi trên bao bì sản phẩm… Nếu dùng cao hơn khuyến cáo làm gia tăng nguy cơ bị ngộ độc của người đi phun thuốc, người sống ở gần vùng phun thuốc và người sử dụng nông sản có phun thuốc; ngoài ra còn có nguy cơ cây trồng bị hại do thuốc liều lượng cao gây ra (nhất là thuốc trừ cỏ). Đúng lúc là phun thuốc vào thời điểm dịch hại trên đồng ruộng dễ bị tiêu diệt nhất. Sâu hại thường mẫn cảm nhất đối với thuốc BVTV khi chúng ở giai đoạn sâu non. Đối với thuốc trừ cỏ, phải tùy theo đặc điểm của từng loại thuốc và sử dụng vào lúc thuốc có tác động mạnh nhất đến cỏ dại và ít có nguy cơ gây hại cho cây trồng. Phun đúng lúc cũng là tránh phun thuốc khi trời sắp mưa to có thể làm rửa trôi hết thuốc trên mặt lá, thân cây. Phun thuốc vào lúc trời mát, không có gió to. Phải tùy loại thuốc mà ngừng sử dụng trước khi thu hoạch một thời gian nhất định.

Đối với nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV đúng cách, trước hết là ở khâu pha thuốc. Pha thuốc đúng cách là làm thế nào để chế phẩm sử dụng được hòa đồng đều vào nước, khi phun thuốc sẽ được trang trải thật đều trên vật phun (lá cây, mặt đất…). Khâu tiếp theo của việc dùng thuốc đúng cách là phun rải thuốc trên đồng ruộng làm sao cho thuốc tiếp xúc được với dịch hại nhiều nhất. Có những loại sâu hại chỉ tập trung phá ở gốc, có loài chuyên sống trên lá, trên ngọn, lại có những loài chỉ sống ở mặt dưới lá… Vì vậy, khi phun thuốc phải tập trung vào nơi quy định phun. Dùng thuốc đúng cách còn có nghĩa là không tự ý hỗn hợp nhiều loại thuốc BVTV với nhau để phun trên đồng ruộng. Khi hỗn hợp 2 hay nhiều loại thuốc BVTV có thể xảy ra phản ứng với nhau, giảm hiệu lực trừ dịch hại, hoặc dễ gây cháy lá hoặc gây độc cho người sử dụng. Chỉ thực hiện việc hỗn hợp nếu như điều đó có hướng dẫn trên nhãn thuốc hoặc trong các tài liệu hướng dẫn dùng thuốc BVTV.

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BTVT Giang Đức Hiệp chia sẻ: Chỉ khi sử dụng thuốc BVTV có trách nhiệm, an toàn mới có thể phát huy hiệu quả của thuốc, đem lại giá trị kinh tế cho cây trồng và đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng. Điều này cần sự quan tâm vào cuộc của của các cấp, các ngành, đặc biệt là trong công tác thông tin, tuyên truyền để người dân hiểu về tác dụng cũng như nguy cơ mà thuốc BVTV có thể mang lại từ đó nâng cao nhận thức của người nông dân trong việc sử dụng thuốc BVTV